ارزیابی اثرات تنش خشکی بر برخی خصوصیات جوانه‌زنی و رشد گیاهچه‌های ‌ارقام‌تتراپلوئید و توده‌های‌بومی پنبه

به‌منظور بررسی‌اثرات تنش خشکی بر خصوصیات جوانه‌زنی و رشد گیاهچه‌های ‌ارقام تتراپلوئید و توده‌های‌بومی پنبه، تحقیقی‌ در دو بخش آزمایشگاهی و گلخانه‌ای ‌در موسسه تحقیقات پنبه کشور به‌اجرا در آمد. مطالعه‌ در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با دو عامل تنش خشکی و رقم با چهار تکرار انجام پذیرفت و صفات درصد جوانه زنی، سرعت جوانه‌زنی، ارتفاع، وزن‌های تر و خشک اندام‌های مختلف گیاهچه و میزان کلروفیل برگ‌ها اندازه‌گیری شد. جهت اعمال تنش خشکی در شرایط جوانه‌زنی از چهار پتانسیل اسمزی با سطوح صفر، 4/0-، 8/0- و 6/1- مگاپاسکال (با استفاده از ماده دی- مانیتول) استفاده و سه سطح بدون تنش، تنش متوسط و تنش شدید خشکی (به‌ترتیب 75، 15 و 5 درصد مقدار نسبی محتوی آب خاک) در مطالعه گلخانه‌ای پس از 35 روز پس از کاشت در نظر گرفته‌شد. ارقام تتراپلوئیدعبارت بودند از ساحل، سپید، شایان و ژنوتیپ تابلادیلا و بومی‌هاشم‌آباد و بومی کاشمر (بعنوان توده‌های بومی و دیپلوئید). نتایج آزمون جوانه‌زنی نشان داد که بطور معنی‌داری تتراپلوئیدها دارای مقادیر بالاتری از درصد جوانه‌زنی در روز چهارم، درصد جوانه‌زنی کل و سرعت جوانه‌زنی نسبت به دیپلوئیدها بودند. در مطالعه گلخانه‌ای وجود تنش خشکی باعث کاهش معنی‌دار وزن تر برگ گردید. ارتفاع بوته‌ها و کلروفیل کل برگ تحت تاثیر یکسان سطوح اول و دوم‌تنش خشکی قرار گرفته‌اند اما بالاترین مقدار کلروفیل تحت شرایط تنش خشکی شدید حاصل گردید. بالاترین میزان رشد در میانگین سطوح تنش را رقم ژنوتیپ تابلادیلا نسبت به سایر ارقام دارا بود. از این تحقیق می‌توان نتیجه گرفت که جوانه‌زنی در بالاتر از 8/0- مگاپاسکال پتانسیل اسمزی خاک در این ارقام موفق آمیز نخواهد بود و در شرایطی که تنش خشکی شدید در آغاز فصل رشد پنبه بعد از استقرار پیش‌بینی می‌گردد از رقم ژنوتیپ تابلادیلا استفاده گردد.   *نویسنده مسئول: [email protected]